Là một vùng đất hội tụ và giao thoa nhiều nền văn hóa khác nhau. Ẩm thực ngày Tết ở Quảng Ninh vừa có nét chung của đồng bào miền Bắc, lại vừa có những điểm độc đáo rất riêng biệt, vừa lạ mắt, vừa lạ miệng.
Người xưa quan niệm ngày Tết là dịp quan trọng nhất trong một năm. Việc ăn uống trong những ngày này thường phong phú và sang trọng hơn ngày thường. Thậm chí, có những món ăn chỉ được nấu và thưởng thức trong ngày Tết. Người Quảng Ninh ăn Tết không quá cầu kỳ, cách chế biến lại có phần giản tiện hơn. Ngoài những món dùng trong thờ cúng, người ta còn làm nhiều món khác chỉ để lai rai, ăn chơi trong những ngày tết nhất thảnh thơi.
Nội dung
Bánh gio – Hà Nam (Quảng Yên)
Ở Hà Nam (Quảng Yên), mâm cỗ cúng trong ba ngày Tết hoặc lễ họ đầu năm lại không thể thiếu bánh gio. Thức quà này được làm từ gạo nếp ngâm trong gio (tro) của cây giá. Đó là một loại cây sống ở rừng ngập mặn ven biển. Bánh gói dài, dẻo, rền, có màu nâu vàng trong vắt. Nó còn là thành quả của mùa màng được người dân nơi đây dâng lên ông bà tổ tiên sau một năm lao động cần cù.
Bánh tài lồng ệp – Đặc sản miền Đông
Bánh tài lồng ệp có gốc từ người Hoa cũng trở thành món bánh ăn Tết của nhiều gia đình khắp miền Đông Quảng Ninh. Bột nếp trộn đều với một ít bột tẻ, đường phên, chút gừng làm gia vị kèm theo và nước. Sau đó đổ vào chiếc rế có lót lá chuối, rắc lên ít vừng lạc, cuối cùng đem hấp cách thủy. Bánh vừa có vị ngọt của đường mật, lại có vị cay nồng của gừng, thơm bùi của vừng, lạc. Bánh tài lồng ệp có thể để đến hơn mười ngày sau tết. Khi bánh cứng lại có thể cắt nhỏ rán trong dầu mỡ. Lúc này vỏ bánh giòn mà ruột vẫn mềm dẻo tạo nên một vị ngon thật khác.
Thịt khâu nhục – Đặc sản vùng Đông Bắc
Thịt lợn cũng là loại thực phẩm quen thuộc và được coi là món chính ngày Tết cùng với thịt gà. Từ giống lợn Móng Cái nổi tiếng, người dân các huyện miền Đông thường bỏ công chế biến món khâu nhục bày cỗ Tết. Thịt lợn ba chỉ được thái miếng vuông và lớn. Trải qua nhiều công đoạn luộc, rán, hấp, ướp với các loại gia vị độc đáo. Món ăn trở nên thơm ngon, đậm đà, béo ngậy mà không loại thịt nào có được.
Chả mực Hạ Long – Đặc sản chỉ có tại vùng đất di sản
Hải sản cũng là một phần không nhỏ tạo nên sự phong phú cho món ăn ngày Tết. Nếu ở nhiều nơi cá, tôm, mực chỉ là sự tô điểm. Với người Quảng Ninh thì đó là điểm nhấn tạo cho bữa cơm ngày Tết thêm sang trọng, đủ đầy. Chả mực Hạ Long chính là điểm nhấn không thể thiếu trên mâm cơm cúng của người Hạ Long. Ở nhiều nơi, mực là món kiêng kỵ trong ngày đầu năm vì sợ “đen như mực”. Tuy nhiên với những người vùng biển thì sẽ thoải mái hơn.
Hơn nữa, chả mực giã tay Hạ Long được làm từ những con mực tươi đánh bắt trên vùng Vịnh Hạ Long. Với công thức chế biến gia truyền với nguyên liệu hảo hạng và phương pháp thủ công. Chả mực Hạ Long đã “gây thương nhớ” với hương vị đậm đà khó quên. Chả mực kết hợp cùng với xôi là món ăn cho mâm cỗ cúng tròn đầy, thể hiện nét văn hóa vùng miền đặc trưng. Nó còn là niềm tự hào mãnh liệt của mỗi người con đất mỏ.
Ngán nướng giấy bạc – Quảng Yên
Cỗ Tết và cỗ trong những dịp quan trọng ở vùng cửa sông ven biển Quảng Yên không thể thiếu được món ngán. Cầu kỳ thì có ngán xào thịt lợn, thịt gà, nấm hương, mộc nhĩ… Nhưng đơn giản và ngon nhất vẫn là ngán luộc hoặc ngán nướng. Người ta rửa sạch từng con, dùng lạt buộc vỏ để khi chế biến ngán sẽ không mất nước. Món này phải ăn ngay khi vừa chín mới cảm nhận hết được hương vị đậm đà của quê hương xứ sở. Cực kỳ thích hợp với tiết trời se lạnh của những ngày đầu xuân.
Bằng sự kết hợp hài hòa những loại sản vật địa phương mà người Quảng Ninh đã làm ra mâm cỗ đầy ý nghĩa. Không chỉ đẹp mắt, ngon miệng mà còn góp phần tạo nên nền văn hóa ấn tượng cho vùng đất này. Ngày nay, thói quen ăn uống thay đổi, nhiều món ăn truyền thống đã không chỉ dành riêng cho ngày Tết nữa. Tuy vậy, được thưởng thức những hương vị ấy trong không khí của những ngày chuyển giao năm cũ năm mới vẫn có những nét thú vị rất riêng, gợi một cảm giác xuân đang về.
